Home Nieuws Achillespeesklachten

Achillespeesklachten - Nieuws

Achillespeesklachten

04 mei 2017
Sportarts Irene Hendriks behandelt een specifieke klacht of lichaamsdeel. Wat kun en mag je als sportmasseur doen bij een bepaalde blessure en wanneer verwijs je iemand door? Deze keer: de achillespees.

Achillespeesklachten
De achillespees is de sterkste pees van het menselijk lichaam, maar zorgt toch vaak bij sporters voor problemen. De achillespees hecht aan op het hielbeen (de calcaneus) en vormt een verbinding met zowel de diepe kuitspier, de zogenaamde m.soleus, en de oppervlakkige kuitspier, de m.gastrocnemius. Doordat de kuitspieren zich bij het lopen aanspannen en weer ontspannen, beweegt het hielbeen en daarmee ook de voet. Bij bewegen worden de achillespezen veelvuldig en langdurig belast en kunnen er problemen ontstaan. Grofweg kunnen er 2 grote problemen ontstaan: het afscheuren van de achillespees en het overbelasten van de achillespees. Op deze twee problemen gaan we verder in.

Bij een achillespeesruptuur verwijs je iemand altijd door naar een arts. Bij overbelasting van de achillespees mag je best even afwachten.

Achillespeesruptuur
Bij een achillespeesruptuur is er sprake van een scheur in de achillespees. Dit kan gedeeltelijk zijn of helemaal. We noemen dit of een partiële of een totale achillespeesruptuur. Een achillespeesruptuur kan optreden in gezond peesweefsel of wanneer de pees verzwakt is.

Als er een scheur optreedt van de achillespees, is dit meestal tijdens het sporten of andere zware belasting. Het kan echter ook voorkomen dat de achillespees scheurt tijdens het uitvoeren van relatief lichte belasting. Meestal is er dan al sprake van een slechte conditie van de pees.

De meeste achillespeesrupturen komen voor bij sportende mannen tussen de 30 en 40 jaar . De verhouding tussen mannen en vrouwen is 10 op 1.

De volgende factoren verhogen de kans op een achillespeesruptuur ook:

  • De aanwezigheid van andere ziekten zoals suikerziekte, reuma en jicht. Dit zijn systeemziekten waarbij de pezen in zijn algemeen zwakker zijn.
  • Sommige medicijnen kunnen het peesweefsel verzwakken. Dit geldt onder andere voor corticosteroïden. Je moet dan bijvoorbeeld denken aan mensen met COPD die regelmatig een prednisonkuur krijgen of in het verleden gehad hebben. Ook na het gebruik van antibiotica ciprofloxacine (ciproxin) worden achillespezen zwakker. Dit wordt onder andere gebruikt bij blaasontstekingen, luchtweginfecties en reizigersdiarree. Wanneer je deze medicatie gebruikt, kun je last krijgen van een peesontsteking van de achillespees. Dit kan direct na gebruik van het medicijn ontstaan, maar ook tot enkele maanden erna. Wees hier bedacht op en wees voorzichtig bij explosieve inspanningen van met name kinderen bij wie de botten en pezen nog in de groei zijn.
  • Wanneer iemand slecht getraind is, is het risico op een ruptuur groter. De sterkte van een pees is afhankelijk van hoe vaak je de pees belast. Wanneer je de pees vaak belast, wordt hij steeds een beetje sterker. Wanneer je echter slecht getraind en inactief bent, wordt de pees (bijna) niet belast en wordt hij steeds een beetje zwakker. Wanneer je dan een plotse beweging maakt die je niet gewend bent, kan de achillespees afscheuren.

Hoe herken je een achillespeesruptuur?Wanneer d
e achillespees volledig scheurt, is het bewegen van de voet naar beneden (plantairflexie) niet meer mogelijk. Bij een gedeeltelijke scheur is dit wel mogelijk, maar dit zal erg pijnlijk zijn.

Klachten die de patiënt heeft zijn onder andere:

  • Pijn in de achillespeesregio.
  • Warmte, roodheid en zwelling rondom de achillespees.
  • Krachtsverlies van de kuitspier.
  • Normale belasting van het been is niet meer mogelijk.
  • Er kan sprake zijn van een voelbare of zichtbare onderbreking van de pees.

Wat moet je als sportmasseur doen wanneer je een vermoeden hebt van een achillespeesruptuur?

  1. De test van Thompson. Bij deze test knijp je in de kuit. Als de achillespees intact is,  dan hoort de voet te bewegen in plantairflexie. Als dit niet het geval is, dan is de pees vermoedelijk volledig afgescheurd en moet je degene doorsturen naar een arts. Indien de voet toch beweegt, kan dit 3 dingen betekenen:
    1. De pees is nog volledig heel.
    2. De pees is gedeeltelijk afgescheurd.
    3. De pees is toch volledig afgescheurd.


Hoe kan het dat de voet toch beweegt als de achillespees volledig is afgescheurd?  Naast de achillespees loopt de plantarispees. Deze pees is aan de mediale zijde van het hielbeen aangehecht en loopt via een heel lange smalle pees door naar een klein spiertje onder de knieholte, de m. plantaris. Deze spier-pees kan de functie van de achillespees overnemen. De achillespees kan daardoor toch afgescheurd zijn terwijl de Thompsontest goed is.

  1. Een tweede test die je kunt doen, is voelen naar een onderbreking van de achillespees. Voel je een kuiltje of deukje op de plaats waar de achillespees normaal loopt, dan is de pees vaak gescheurd. Let echter wel op, want als je deze onderbreking niet voelt, wil dit niet zeggen dat de pees intact is. Door de scheur komt er namelijk bloed vrij dat in deze holte gaat zitten. Daardoor kan het zijn dat je de onderbreking niet voelt.

Een achillespeesruptuur wordt vaak gemist en wordt vaak gediagnosticeerd als een scheur van de kuitspier, een zogenaamde zweepslag. Het verschil tussen een zweepslag en een achillespeesruptuur is dat een zweepslag in de loop van enkele weken weer goed herstelt. Een achillespeesruptuur  kan ook zonder goede behandeling weer vastgroeien, maar vaak wordt hij dan veel langer dan aan de andere kant. Daardoor blijven klachten bestaan en kan iemand niet meer goed sporten.

Neem daarom het zekere voor het onzekere als iemand veel klachten heeft en stuur hem of haar door naar een arts voor verdere diagnostiek en behandeling.

Achillespeestendinose
Pijn aan de achillespees kan veroorzaakt worden door een achillespeestendinose. Er is meestal sprake van een drukpijnlijke zwelling 2 tot 7 cm boven de aanhechting op de calcaneus. Dit gebied wordt in de Engelstalige literatuur de midportion genoemd. Een aantal jaar geleden werd gedacht dat de oorzaak puur een tendinose betrof waarbij er sprake is van overbelasting-slijtage van de pees. De laatste tijd worden toch weer aanwijzingen gevonden dat ook ontstekingsachtige processen een rol spelen. De komende jaren zal nog veel onderzoek naar de oorzaak gedaan worden.

Of het nu slijtage is of toch ontsteking, we kunnen wel zeggen dat een achillespeesirritatie bijna altijd ontstaat door een verstoorde balans tussen de belasting en belastbaarheid. Met andere woorden: de pees is niet sterk genoeg voor de belasting en daardoor ontstaan de problemen. Het is daarom heel belangrijk om als sportmasseur in kaart te brengen waarom de balans tussen belasting en belastbaarheid verstoord is.

Daar kunnen verschillende redenen voor zijn, zoals:

  • Iemand heeft plots een forse toename van trainingsbelasting. Dit kan door tal van factoren komen, zoals:
    • Iemand begint na een lange tijd weer met sporten en bouwt dit te snel op.
    • Te snel opbouwen na een andere blessure, bijvoorbeeld een enkelverzwikking.
    • In de zomerstop weinig doen aan sport en tijdens de voorbereiding ineens weer volle bak trainen.
    • Toename van trainingsbelasting in de aanloop naar een sportevenement , bijvoorbeeld een marathon.
  • Andere belasting van de achillespees door standsafwijking:
    • Overpronatie, een afwijking in de stand van de voet waarbij de voet naar binnen zwikt.
    • Beenlengteverschil.
  • Toename belasting door overgewicht.
  • Schoeisel
    • Te weinig demping (oude schoenen).
    • Te veel of te weinig correctie.
    • Verminderde heel-toe-drop. Dit is het verschil in hoogte tussen de hak en de tenen van de schoen. De laatste jaren wordt deze veel minder, waardoor de spanning op de achillespees toeneemt.
  • Instabiliteit van de enkels.
  • Verminderde beweeglijkheid van het enkelgewricht of grote teen, waardoor de afwikkeling anders wordt.
  • Verkorte kuitspieren, mogelijk ook door verkramping van de kuitspieren.

Als sportzorgmasseur kan je bovenstaande zaken met de patiënt/cliënt bespreken en eventueel advies hierover geven en behandelen.

Behandeling van een achillespeestendinose
Het is belangrijk om eerst bovenstaande oorzakelijke factoren in kaart te brengen en hier zo mogelijk iets aan te doen. Daarnaast is het goed om de belastbaarheid van de achillespees weer langzaam te verbeteren.

In de literatuur zijn excentrische oefeningen van de kuitspieren het best bewezen voor de behandeling van achillespeesklachten. Dit zijn oefeningen waarbij je met je tenen op de trap gaat staan en dan langzaam doorzakt. Deze oefeningen kunnen prima uitgevoerd worden door de patiënt zelf, maar een goede instructie over de uitvoering van de oefening is belangrijk. Daarnaast moet je de oefening vaak genoeg doen, 3 keer per dag 3 series van 15 herhalingen.  Oefeningen mogen pijnlijk zijn tijdens de oefening, maar mogen geen napijn geven. Een sportzorgmasseur met ervaring kan deze oefeningen goed instrueren aan de patiënt.

Doet iemand al een tijdje de oefeningen en heb je de oorzakelijke klachten zoveel mogelijk besproken en aangepakt, maar houdt iemand last, dan is het verstandig om hem of haar door te sturen naar een sportfysiotherapeut of sportarts. Afhankelijk van het niveau van sport en de mate van klachten stuur je iemand sneller door.

Naast de oefeningen zijn er nog andere mogelijkheden voor therapie, zoals bijvoorbeeld shockwave, zolen, andere oefeningen en een operatie. Verder kan een arts beoordelen of er misschien niet iets anders aan de hand is dan een achillespeestendinose, zoals bijvoorbeeld een slijmbeursontsteking, een (partiële) ruptuur, een peesschedeontsteking van een andere pees, een cyste, een Haglundse exostose,  de ziekte van Sever (bij kinderen) of iets anders.

Samengevat kan gesteld worden dat bij een (verdenking op een) achillespeesruptuur je iemand meteen door moet sturen naar een arts en dat je bij een overbelaste achillespees best een paar weken aan mag kijken hoe de klachten zich ontwikkelen. Pak hierbij oorzakelijke factoren aan en start met oefeningen. Geeft dit geen verbetering, dan kan iemand alsnog doorgestuurd worden.

Kader: Excentrische oefeningen van de kuitspier 

Startpositie
Plaats je voorvoeten op een verhoging en ga op beide tenen staan. Houd je benen volledig gestrekt gedurende de oefening. Houd eventueel de muur of de reling van de trap vast om balans te houden.

Actie
Haal het niet-geblesseerde been van de rand af en zak zo ver mogelijk naar beneden met de hak van het geblesseerde been, zodat de achillespees helemaal op rek komt. Zet daarna het andere been weer bij en ga terug naar de startpositie. Doe de oefeningen langzaam: in 4 seconden naar beneden, 1 seconde vasthouden en in 1 seconde terug. De oefeningen mogen lichte pijn opwekken.

Moeilijkheid
Als de oefeningen eenvoudig gaan, kan de grens worden opgezocht door de oefeningen te verzwaren. Dit kan door een rugzak te dragen met gewichten erin.